‘ไพ่’ สำรับแรกเกิดขึ้นที่จีนจริงหรือ ?

‘ไพ่’ สำรับแรกเกิดขึ้นที่จีนจริงหรือ ?

กระดาษ ถูกคิดค้นขึ้นในประเทศจีน ดังนั้น จึงไม่น่าแปลกใจถ้าชาวจีนจะคิดค้นไพ่กระดาษซึ่งมีไว้ใช้ในศตวรรษที่ 9 เป็นอย่างช้า หนังสือเกี่ยวกับเกมไพ่เล่มแรกที่รู้จักกัน เขียนโดยผู้หญิงคนหนึ่งในศตวรรษที่ 9 แต่หนังสือเล่มนี้หายสาบสูญไป

นอกจากนี้มีบัณฑิตคนหนึ่งได้บันทึก ไว้ว่า การใช้ไพ่กระดาษส่วนหนึ่งเกิดจากการเปลี่ยนรูปแบบหนังสือจากม้วนมาเป็นแผ่น และหน้ากระดาษ โดยที่ไพ่กระดาษพิมพ์จากแม่พิมพ์ไม้แกะสลักและยังคงมีตัวอย่างหลงเหลืออยู่ จำนวนมาก และไพ่เหล่านี้มักจะได้รับการลงสีด้วยมือ โดยที่ลวดลายยอดนิยมหลังไพ่จะเป็นภาพวาดของศิลปินที่มีชื่อเสียงเป็นรูปตัว ละครต่างๆ ในนิยายโด่งดังที่ชื่อ 108 ผู้กล้าหาญแห่งเขาเหลียงซาน รูปร่างไพ่โดยทั่วไปแล้วจะมีลักษณะยาวกว่าไพ่ที่เราใช้กันทุกวันนี้ โดยที่จะยาวประมาณ 2 นิ้ว และกว้างเพียง 1 นิ้วเท่านั้น ทำจากกระดาษที่ค่อนข้างหนา ทำให้คงทนกว่าไพ่กระดาษในทุกวันนี้ แต่นั่นก็ทำให้สับไพ่ยากแบบไม่ต้องสงสัย

ซึ่งชาวจีนได้กล่าวอ้างถึงข้อได้ เปรียบของไพ่เมื่อเทียบกับกิจกรรมฆ่าเวลาอย่างอื่นว่า ‘ไพ่นั้นพกพาสะดวก สามารถกระตุ้นการใช้ความคิด และเล่นได้เป็นกลุ่มสี่คนโดยไม่มีบทสนทนาอันน่ารำคาญ และไม่ยากเหมือนหมากรุก หรือลำบากเท่ากับการนั่งสมาธิ’

อีกทั้ง ไพ่ ‘ยังเล่นได้เกือบทุกสถานการณ์ ไม่มีข้อจำกัดของเวลา สถานที่ สภาพอากาศ หรือคุณวุฒิความสามารถของผู้ร่วมเล่นด้วย’ แต่เนื่องจากความหลงใหลในการพนันของชาวจีนนำไปสู่การประกาศกฎหมายในช่วง ศตวรรษที่ 18 ห้ามข้าราชการเล่นการพนัน รวมทั้งห้ามการผลิต จำหน่ายไพ่กระดาษจำนวนมากกว่า 1,000 ใบโดยบุคคลเดียว

หลังจากนั้นไม่นาน ไพ่ก็กระจายจากจีนเข้าสู่ตะวันตก อาจจะโดยชาวอาหรับหรือไม่ก็นักเดินทางอย่างมาร์โค โปโล ผู้ที่เดินทางไปมาอยู่ในสมัยราชวงศ์มองโกล ซึ่งเป็นช่วงที่มีการเดินทางสะดวกระหว่างยุโรปและเอเชียอย่างอิสระ ซึ่งในศตวรรษที่ 17 มีคนกล่าวอ้างว่าเวนิซเป็นที่แรกในยุโรปที่มีไพ่จากจีน คำกล่าวนี้อาจจะเป็นเรื่องจริง แต่สิ่งที่แน่นอนคือ การปรากฏของไพ่ที่เก่าแก่ที่สุดอยู่ในเยอรมนีและสเปนในปี 1377 ซึ่งเป็นที่รู้กันว่าในปี 1379 มีไพ่ใช้กันในอิตาลีและเบลเยี่ยม และในปี 1381 มีใช้กันในฝรั่งเศส